Laboratorium Pomocy Publicznej działa w ramach CARS od 25 listopada 2024 r. Zgodnie z założeniami CARS zadaniem Laboratorium Pomocy Publicznej jest prowadzenie prawno-ekonomicznych badań naukowych nad prawem pomocy państwa (pomocy publicznej). Wskazane podejście badawcze ma szczególne uzasadnienie w tym obszarze, gdyż obie te dziedziny są ze sobą silnie powiązane i wzajemnie się przenikają.
Główną przyczyną utworzenia Laboratorium Pomocy Publicznej jest stały wzrost znaczenia stosowania przepisów o pomocy państwa i w konsekwencji potrzeba rozszerzenia badań na tę dziedzinę. Znaczenie pomocy państwa, które nigdy nie było marginalne, znacząco wzrosło w ostatnich latach. Oczywistym powodem częstego stosowania przepisów dotyczących pomocy państwa jest próba zaradzenia skutkom ekonomicznym związanym z epidemią COVID-19, a także negatywne oddziaływanie na gospodarkę państw członkowskich konfliktu zbrojnego w Ukrainie. Poza tymi zdarzeniami zewnętrznymi, zwiększone znaczenie przepisów o pomocy państwa ma związek z wieloma istotnymi wyzwaniami gospodarczymi dla wspólnego rynku. Realizacja takich celów jak cyfryzacja, rozwój infrastruktury, a w szczególności osiągnięcie założeń wynikających z Europejskiego Zielonego Ładu, byłoby znacząco utrudnione bez ingerencji państwa. Środki publiczne często wspierają te cele, a w konsekwencji przy ich rozdysponowaniu konieczne jest uwzględnienie wymogów wynikających z przepisów o pomocy państwa. Obserwacja informacji pojawiających się na stronie internetowej Komisji Europejskiej dotyczącej prawa konkurencji (prawo pomocy państwa jest jednym z obszarów prawa konkurencji) potwierdza, że obecnie zdecydowana większość działań Komisji w zakresie prawa konkurencji dotyczy pomocy państwa. Przepisy o pomocy państwa mają bardzo szerokie spektrum zastosowania. Wsparcie może dotyczyć wielu obszarów działalności gospodarczej. W większości przypadków, niezależnie od sektora gospodarki, zachodzi konieczność wzięcia pod uwagę przepisów o pomocy państwa. Oznacza to, że przy bardzo wielu przedsięwzięciach ta dziedzina prawa odgrywa bardzo istotną rolę.
Istotnym celem powołania Laboratorium Pomocy Publicznej są badania w obszarze przepisów prawa materialnego dotyczącego pomocy państwa. Przepisy prawa materialnego są określone w prawie unijnym. Podstawowym źródłem tej dziedziny prawa są przepisy traktatowe. Uzupełniają je jednak liczne rozporządzenia dotyczące w szczególności wyłączeń grupowych oraz pomocy de minimis. Niektóre rozwiązania są określane w decyzjach Komisji. Organ ten przyjmuje również liczne wytyczne, które odzwierciedlają stanowisko Komisji wobec stosowania prawa pomocy państwa. W istocie dokumenty te zawierają wskazówki dotyczące wykładni przepisów. Nie są one wiążące dla Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskie (TSUE). Często odwołują się one jednak do orzecznictwa TSUE, które ma związek z rozpoznawaniem przez TSUE środków zaskarżenia na decyzje Komisji Europejskiej oraz udzielaniem odpowiedzi na pytania prejudycjalne kierowane przez sądy krajowe. Mają one jednak bardzo istotne znaczenie dla stosowania prawa pomocy państwa w praktyce, gdyż w tym zakresie rola Komisji Europejskiej jest kluczowa. To właśnie ten organ jest uprawniony do oceny, czy dany środek jest zgodny z rynkiem wewnętrznym. Obowiązek wzięcia pod uwagę i w konsekwencji wykładni przepisów o pomocy państwa dotyczy nie tylko Komisji Europejskiej. Ciąży on również na sądach krajowych, krajowych organach administracji, a także podmiotach, którym zlecane są działania polegające na przekazywaniu środków pomocowych. Zgodnie z wymogami prawa unijnego wszystkie te podmioty są obowiązane dokonywać oceny, czy dany środek pomocowy stanowi pomoc państwa w rozumieniu przepisów traktatowych i czy jest on przyznawany zgodnie z przepisami dotyczącymi pomocy państwa, a w razie potrzeby powinny podejmować działania zmierzające do odzyskania udzielonej pomocy państwa. Sądy krajowe i organy administracji nie są wprawdzie uprawnione do dokonywania oceny, czy środek jest zgodny z rynkiem wewnętrznym, ale muszą badać, czy stanowi on pomoc państwa i czy wymagane jest jego notyfikowanie Komisji Europejskiej.
Przedmiotem badań Laboratorium Pomocy Publicznej są również przepisy proceduralne dotyczące pomocy państwa. Mają one równie istotne znaczenie jak przepisy prawa materialnego. Powyższe dotyczy procedury przed Komisją Europejską zarówno w sprawach notyfikacji pomocy państwa, jak i wskutek interwencji Komisji Europejskiej w związku z podejrzeniem przyznania pomocy bez jej notyfikacji, niezależnie od tego, czy Komisja Europejska podejmuje działania z urzędu, czy też w wyniku złożonej skargi. Na poziomie Unii Europejskiej przepisy proceduralne są istotne również w sprawach, w których decyzje Komisji Europejskiej są zaskarżane do TSUE. Na poziomie państw członkowskich istotne znaczenie mają przepisy proceduralne dotyczące współpracy pomiędzy poszczególnymi jednostkami przy przygotowaniu notyfikacji pomocy indywidualnej oraz programów pomocowych. Ważne są również przepisy dotyczące kontroli zgodności przyznawania wsparcia z przepisami o pomocy państwa oraz przepisy określające mechanizmy zwrotu bezprawnej pomocy państwa.
Działalność Laboratorium Pomocy Publicznej koncentruje się na działalności naukowej. Przedmiotem badań z wykorzystaniem szerokiego zakresu metod badawczych jest zarówno obecny stan prawny, jak i próba znalezienia rozwiązań, które mogą się okazać przydatne dla zwiększenia efektywności stosowania prawa pomocy państwa. Niezbędna dla osiągnięcia tych celów jest wymiana stanowisk i poglądów środowiska naukowego. Laboratorium Pomocy Publicznej stanowi platformę takiej współpracy. Stanowi ono również platformę współpracy z praktykami, bez której nie jest możliwe osiągnięcie celów działalności naukowej.
Kierownik Laboratorium Pomocy Publicznej
Dr Artur Salbert
Radca prawny specjalizujący się w prawie pomocy państwa, regulacjach sektorowych oraz prawie konkurencji. Ma duże doświadczenie w reprezentowaniu klientów w postępowaniach przed organami administracji publicznej, sądami powszechnymi, Sądem Najwyższym, sądami administracyjnymi, a także przed Trybunałem Sprawiedliwości UE.
E-mail:
Współpracownicy
Dr hab. Agata Jurkowska-Gomułka
Kierowniczka Katedry Prawa i Polityk Publicznych w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania. Autorka wielu publikacji poświęconych ochronie konkurencji w Polsce i Unii Europejskiej. Współredaktorka i współautorka tomu „Prawo konkurencji w Unii Europejskiej” w serii System Prawa Unii Europejskiej. Współpracowniczka CARS i współredarktorka „Yearbook of Antitrust and Regulatory Studies” oraz „internetowego Kwartalnika Antymonopolowo-Regulacyjnego”. Radczyni prawna aktywna w doradztwie w zakresie prawa konkurencji.
E-mail:
Współpracownicy
Irena Gajewska
Radca prawny, specjalizuje się w prawie konkurencji. Przez 9 lat pracowała w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Obecnie reprezentuje klientów w postępowaniach przed organem antymonopolowym, sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym.
E-mail:
